کودکانی که کودکی را از یاد برده اند

برخی از فعالان حقوق بشر در باب کودکان می گویند سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی که به می بایست متولی رسیدگی به امور کودکان کار و خیابان باشند، سکوتی معنادار را در پیش گرفته اند، این در حالی است که گزارش‌ها حکایت از افزایش کودکان کار در ایران دارد. با این حال تکدی گری، ولگردی، آدامس فروشی، گل فروشی، دستفروشی و تن فروشی لیستی سر گشاده از فعالیت این کودکان کم سن و سال است. هزاران كودك که شهروندان با احساس یا بی احساس هر روز از کنار آنان می گذرند. کودکانی مبتلا به بیماری های مختلف روحی، هویتی یا جسمی که آمارهایی نگران كننده، خبر از ناقل ایدز یا هپاتیت بودن آنان نیز می‎دهد. کودکان کار بیش از ۱۰ ساعت را در خیابان های پرخطر شهر می‌گذراند. با انواع مختلف آدم ها و بزه‌ها برخورد می‌کنند. بدین ترتیب آنان هر روز با افرادی اغلب بی سواد،‌ معتاد یا خشن روبرو می‌شوند. به عقیده کارشناسان چنین وضعیتی مسلما بستری مساعد برای گرایش به آسیب های مختلف اجتماعی است. این آمار و آمار سال های اخیر در ایران بنا بر نظر کارشناسان جز فاجعه ای که به واسطه کودک بودن رخ داده است چیز دیگری نیست. مشکلات و آسیب های پیرامون این کودکان آن قدر زیاد و قابل تامل است که گروه بسیار زیادی از فعالان غیردولتی و دولتی را درگیر خود کرده است. بیش از سی سازمان‌ مردم‌نهاد حقوق کودک از جمله انجمن حمایت از کودکان کار در استان تهران و کل کشور بر روی پدیده کار کودک فعالیت می کنند که بازهم به نظر می رسد با کمبودهایی مواجه باشند. به همین دلیل کودکان کار يا کودکان زباله گرد در روزهاي اول سختي های زیادی را تحمل مي کنند، اما در نهايت از سوي افراد سودجو يا باندهاي کمين کرده مورد سوء استفاده واقع مي شوند به طوري که کودک ترجيح مي دهد به جاي حمل يک کيسه سنگين و چندش آور زباله و کم سود، دو مثقال هروئين را جابجا کرده و از شر کيسه بدبوي زباله خلاص شود طبق آمارهای بانک جهانی و اتحادیه بین اللملی تامین اجتماعی ۲۵% تا ۹۵% از کودکان کار و خیابان به نوعی از مواد روانگردان و اعتیادآور استفاده کرده اند. موادی که این کودکان مصرف می کنند اصولا موادی است که باید سهل الوصول باشد و به دلیل ترس و محیط کار حتی تزریق نیز به نوعی برای این کودکان مشکل است. پس این مواد هم باید به راحتی بدست آورند و هم به سهولت به مصرف برسانند. این بچه ها عموما از تریاک و مشتقات شروع می کنند و به مواد دیگر کشیده می شوند ولی به هر حال مشکل اعتیاد بیشتر شده و بعضی از کودکان به مصرف شیشه و هروئین نیز می آورند. وی می افزاید هرچند بحث اعتیاد در کودکان کار محرز است، اما بحث مهمتری که بانک جهانی نیز روی آن تاکید دارد اعتیادی است که منجر به ایدز می شود عدم دسترسی به همه کودکان، عدم همکاری و توجه خود کودک، پائین بودن سطح تحصیل که آموزش ها را بسیار دشوار کرده است، عدم آشنایی کارشناسان با موضوع، زمان کوتاه ارتباط در مراکز پذیرنده کودک و عدم پذیرش وضعیت موجود از سوی خانواده، مدرسه و حتی خود کودک از جمله این چالش ها است. به هر حال به نظر می رسد آموزش‌های مستمر و فراگیر در سطح کودکان، خانواده، محیط اجتماعی و مسئولین مربوطه می تواند در شرایط کنونی مورد توجه قرار گیرد. نبود قانون مناسب، نارسایی های قانونی و در نهایت اجرا نشدن همان قوانین ناقص نیز، خود جز عواملی است که به گسترش اعتیاد و ایدز در کودکان کار و خیابان شتاب بیشتری می بخشد. با این حال می بایست سیاست های دولت در رفاه حال شهروندان الخصوص کودکان کار در سطح جامعه باید به گونه ای باشد که نیاز های اولیه و ضروری از جمله پوشاک و خوراک این اقشار کم درآمد جامعه برطرف گردد.منابع :بانک جهانی / www.worldbank.orgاتحادیه بین اللملی تامین اجتماعی / www.issa.org• نویسنده:  آقای صادق عبدی